Er moet nodig iets gebeuren aan de manier waarop we omgaan met arbeidsongeschiktheid, want het huidige stelsel loopt vast. In haar op 29 februari gepresenteerde advies aan het kabinet over de toekomst van het arbeidsongeschiktheidsstelsel komt de commissie OCTAS daarvoor met drie verschillende scenario’s. Dat prikkelt het denken en biedt bouwstenen om met alle betrokken partijen verder het gesprek aan te gaan, aldus MKB-Nederland en VNO-NCW. Belangrijk is dat de commissie voorstellen doet met betrekking tot de keuring voor de WIA, omdat mensen nu te lang in onzekerheid op de wachtlijst staan wegens het tekort aan verzekeringsartsen. De ondernemersorganisaties missen in het advies echter aandacht voor de eerste twee jaar ziekte. Niet alleen omdat die periode een zware last betekent voor (met name kleinere) werkgevers, maar juist omdat in die fase de beste kansen voor re-integratie van zieke medewerkers liggen. ‘We moeten veel steviger inzetten op het voorkomen dat mensen überhaupt in de WIA terechtkomen.’
De onafhankelijke commissie OCTAS onder leiding van Roos Vermeij had als opdracht om het kabinet te adviseren over een stelsel voor ziekte en arbeidsongeschiktheid dat ‘betaalbaar, uitvoerbaar en uitlegbaar’ is. Het huidige stelsel staat al langer onder druk en de uitvoering loopt vast. Zo staan mensen gemiddeld 18 weken op de wachtlijst voordat ze terecht kunnen bij een verzekeringsarts van het UWV, die hun mate van arbeidsongeschiktheid moet beoordelen.
Sociaal-medische beoordeling
MKB-Nederland en VNO-NCW zijn dan ook blij met de aandacht voor de sociaal-medische beoordeling in alle drie de scenario’s die OCTAS schetst. Daaruit spreekt het realisme dat de huidige tekorten aan verzekeringsartsen niet opgelost gaan worden. ‘We moeten hier snel mee aan de slag, want zieke medewerkers verkeren nu vaak veel te lang in onzekerheid.’
Complexiteit werkgevers
De ondernemersorganisaties hebben er begrip voor dat OCTAS sterk heeft gefocust op de uitkeringen en de complexiteit van het huidige stelsel voor mensen in kwetsbare posities. Tegelijk echter zou de commissie ook meer oog moeten hebben voor de complexiteit die veel (kleinere) werkgevers ervaren, met name in de eerste twee jaar ziekte. Dat was ook onderdeel van de opdracht die de commissie heeft gekregen. ‘Werkgevers hebben veel plichten als een medewerker ziek uitvalt. De re-integratie die juist zo belangrijk is, is moeilijk voor kleine werkgevers, mede doordat ze daarvoor grotendeels afhankelijk zijn van derden. Ondertussen betalen ze zowel het loon door als de kosten voor die re-integratie.’
Spoor eerder verleggen
Volgens MKB-Nederland en VNO-NCW zou het prominente uitgangspunt van een nieuw stelsel moeten zijn dat vanaf de eerste ziektedag alles is gericht op een zo goed en snel mogelijke re-integratie. Zij missen in het advies voorstellen voor maatwerk om zieke werknemers gedurende die eerste twee jaar duurzaam weer aan het werk te helpen. ‘In bepaalde gevallen neemt de kans op succesvolle re-integratie aanzienlijk toe als eerder het spoor naar ander werk wordt verlegd. Nu heeft iemand twee jaar lang het recht om naar de eigen werkgever terug te keren. Maar als van iemand vaststaat dat die zijn ‘oude’ werk fysiek nooit meer kan doen, zou je al veel sneller moeten kunnen begeleiden naar ander werk. We moeten meer en eerder naar de oorzaak van uitval kijken en kunnen differentiëren met wat nodig is. In het huidige stelsel geldt dat voor iedereen op hetzelfde moment bepaalde stappen moeten worden gezet en dat werkt vaak niet. Dat is ook niet in het belang van de werknemer.’
Experimenten
De ondernemersorganisaties zien in de verschillende scenario’s interessante aanknopingspunten om met alle betrokken partijen verder over in gesprek te gaan. De commissie geeft verder zelf ook aan dat voorstellen nog verdere uitwerking behoeven. Een goed advies van OCTAS is om voorstellen eerst te testen via pilots en experimenten, zodat duidelijk is of ze in de praktijk werken zoals ze bedoeld zijn.
